Ο θεσμός της οικογένειας: ό,τι ζει, αλλάζει

Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος θεσμός που αποτελεί το βασικό κύτταρο της κοινωνίας, όπου αναπτύσσεται η προσωπικότητα του ατόμου. Όπως όλα γύρω μας, ο θεσμός αυτός έχει υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες πληθώρα αλλαγών στις βασικές του δομές, όπως για παράδειγμα:

• ο μέσος όρος του μεγέθους της οικογένειας έχει μειωθεί παγκοσμίως,
• οι άνθρωποι παντρεύονται σε μεγαλύτερη ηλικία,
• τα ζευγάρια χωρίζουν πιο εύκολα,
• η μέση ηλικία νέων μητέρων είναι τα 35 έτη,
• τα ζευγάρια αποκτούν λιγότερα παιδιά.

Σε επίπεδο πολιτείας και κοινωνίας, γίνονται κατά καιρούς προσπάθειες για την προάσπιση του θεσμού και του θεμελιώδους ρόλου που διαδραματίζει, κυρίως μέσω προσοχής στις υποχρεώσεις των μελών της οικογένειας και στη διασφάλιση της σωματικής και ψυχικής υγείας των παιδιών, είτε η οικογένεια είναι ανέπαφη είτε όχι.

Πώς λειτουργεί μια υγιής οικογένεια

Μπορούμε να θεωρήσουμε σαν οικογένεια μια οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων που αποφασίζουν να ζήσουν μαζί μέσα στα πλαίσια ενός νοικοκυριού. Οι βιολογικοί και άλλοι συσχετισμοί μεταξύ των ατόμων αυτών μπορεί να είναι πολλοί. Όμως, τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από το ότι συμμετέχουν συναισθηματικά και μοιράζονται μια κοινή ζωή, αναλαμβάνοντας παράλληλα από κοινού τις πολλαπλές ευθύνες που έχει η οικογενειακή ζωή. Η οικογενειακή ευτυχία δεν εξαρτάται από το είδος της δομής της. Η δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ των μελών που την αποτελούν, ανεξάρτητα από τους βιολογικούς ή άλλους συσχετισμούς, είναι αυτή που καθορίζει την ευτυχία μιας οικογένειας.

• Η επικοινωνία που χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια, κατανόηση, αγάπη και υπομονή είναι ευεργετική για τα παιδιά και για τους γονείς. Η θετική αυτή επικοινωνία πρέπει να είναι αμφίδρομη και να υπάρχει μεταξύ όλων των ατόμων που απαρτίζουν μια οικογένεια.

• Η ανταλλαγή απόψεων και σκέψεων, χωρίς κριτική διάθεση, η ελεύθερη έκφραση αρνητικών ή θετικών συναισθημάτων, συμβάλλουν στη δημιουργία θετικού κλίματος και στην αποφυγή δημιουργίας έντασης. Επίσης, ο έπαινος για καλή συμπεριφορά ή επιτεύγματα, όπως και η συνεργασία για την επίλυση προβλημάτων δημιουργούν προϋποθέσεις για μια οικογένεια, της οποίας τα μέλη επικοινωνούν καλύτερα μεταξύ τους.

• Ο ποιοτικός χρόνος που περνούν μαζί τα μέλη μιας οικογένειας. Δυστυχώς, οι πιέσεις της σύγχρονης ξέφρενης ζωής, επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή της οικογένειας σαν σύνολο. Σε μερικές περιπτώσεις, ορισμένες οικογένειες είναι ένα σύνολο από άτομα που ζουν ο καθένας τη δική του ξεχωριστή ζωή, χωρίς να υπάρχουν πολλές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.

• Το πνεύμα της ομαδικής εργασίας μέσα στην οικογένεια. Όλοι μέσα στην οικογένεια πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τα παιδιά είναι απαραίτητο να εμπλέκονται με κάποιο τρόπο στις αποφάσεις για να νιώθουν ότι είναι μέλη της οικογένειας που αξίζουν και για να ενισχύεται η αυτοπεποίθηση τους. Οι ανάγκες και οι επιθυμίες του καθενός λαμβάνονται υπ’ όψη. Οι κανόνες του σπιτιού που διέπουν την οικογενειακή ζωή ισχύουν για όλους. Τα παιδιά έχουν την ελευθερία τους μέσα στα πλαίσια που καθορίζονται από τους γονείς. Η πειθαρχία επιτυγχάνεται με την αγάπη, την υπομονή και την κατανόηση.

• Η αλληλοεκτίμηση μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Στη ζωή τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Η εκτίμηση και η αγάπη χρειάζονται συνεχή φροντίδα και προσοχή για να επιτυγχάνονται αρμονικές σχέσεις.

Οι βιολογικοί δεσμοί από μόνοι τους δεν είναι αρκετοί για τη δημιουργία και διατήρηση καλών σχέσεων που χαρακτηρίζουν την ευτυχισμένη οικογένεια. Οι οικογένειες αποτελούνται από άτομα που έχουν διαφορετικά γούστα, αντιπάθειες, γνώμες και πεποιθήσεις. Στις ευτυχισμένες οικογένειες, οι διαφορές αυτές δεν καταστέλλονται αλλά ενθαρρύνονται και εκτιμώνται.